Aanpak georganiseerde drugscriminaliteit sinds 1995 in kaart gebracht

Onderzoek van DSP-groep en Tilburg University in opdracht van het WODC biedt een overzicht van de Nederlandse aanpak van georganiseerde drugscriminaliteit in de afgelopen 25 jaar. De studie brengt in kaart welke beleidskeuzes er op landelijk niveau op dit terrein zijn gemaakt, hoe de uitvoering en inhoud van de aanpak eruitzagen, en wat er op basis van bestaand onderzoek bekend is over de effectiviteit van de aanpak.

De onderzoekers geven aan dat in de periode 1995-2020 sprake was van een stijging van het aantal ontmantelde hennepkwekerijen (tot 2014), het aantal uitgevoerde opsporingsonderzoeken naar georganiseerde ondermijnende criminaliteit en drugscriminaliteit in het bijzonder, het aantal personen dat in verband met drugscriminaliteit wordt veroordeeld en het aantal ontmantelingen van productielocaties, opslagplaatsen en aangetroffen afvaldumpingen van synthetische drugs. Op basis hiervan iets over de oorzaken zeggen is volgens de onderzoekers echter lastig, omdat achtergrondinformatie veelal ontbreekt. Zo is het bijvoorbeeld onduidelijk of de daling van het aantal aangetroffen hennepkwekerijen sinds 2014 een daling van de omvang van de wietteelt of verminderde inspanningen in de opsporing laat zien, dan wel een daling van het beschikbare budget voor het aantal ontmantelingen of een verschuiving in de wereld achter de wietteelt.

Effecten van de aanpak

Een effect dat wel kon worden vastgesteld, is de tijdelijke terugval in de productie van synthetische drugs tussen 2005 en 2009. Dat was vooral het gevolg van de afname van de beschikbaarheid van PMK en BMK (grondstoffen voor de productie van synthetische drugs). Deze barrière wisten de criminelen echter vrij snel te omzeilen door over te stappen op andere grondstoffen, aldus de onderzoekers. Ook de controle op drugskoeriers die via Schiphol reisden had volgens de onderzoekers een duidelijk positief effect op het aantal aanhoudingen, hoewel hier de vraag is of de koeriers niet naar Nederland kwamen via andere routes. Het lijkt er volgens de onderzoekers ook op dat Nederlandse criminelen meer zijn gaan meeliften op de wereldwijd sterk toegenomen stroom van postpakketten, aangezien bijvoorbeeld onderscheppingen van honderdduizenden xtc-pillen in één zending zich niet of nauwelijks nog voordoen.

Beleidskeuzes en knelpunten in de uitvoering

De onderzoekers noemen verschillende factoren die beleidskeuzes hebben beïnvloed, zoals de toenemende drugscriminaliteit en verschillende onderzoeken die naar dit onderwerp zijn gedaan. Ook benoemen ze knelpunten in de uitvoering, zoals organisatieveranderingen bij de politie die leidden tot verlies van expertise en capaciteit, en barrières die het onmogelijk maken om gegevens uit te wisselen tussen organisaties.