Meerjarig Onderzoeksprogramma naar de toepassingen van de Wet langdurig toezicht in 2017-2022
Het WODC heeft een meerjarig onderzoeksplan voor jaarlijkse monitoring van de Wet langdurig toezicht (WLT) opgesteld. De WLT is een nieuwe wet die langdurig toezicht, behandeling en monitoring van ex-gedetineerden en ex-tbs-gestelden regelt. Het doel van de WLT is om effectiever toezicht te houden op mogelijke recidive van zeden- en zware geweldsdelinquenten en tbs-gestelden.
Het doel van de (jaarlijkse) monitoring is om de werking van de WLT in kaart te brengen en om eventuele wijzigingen aan te brengen, mocht dat nodig zijn. Het onderzoeksprogramma is verdeeld in vier monitorrondes, over de toepassingen van de WLT in 2017-2022, en in een samenvattend eindrapport over de eerste vijf jaar van de WLT. Het programma bestaat uit 13 deelonderzoeken en 10 recidivemetingen. Het is een dynamisch onderzoeksprogramma, wijzigingen en/of prioriteringen kunnen plaatsvinden.
De WLT bestaat uit drie onderdelen:
- In het eerste onderdeel van de WLT is de maximumduur van de voorwaardelijke beëindiging (VB) van tbs-maatregel met dwangverpleging van 9 jaar komen te vervallen. Hierdoor kan de VB mogelijk oneindig worden verlengd. De VB van het bevel tot verpleging houdt in dat de tbs-gestelde niet langer in het gesloten forensisch psychiatrisch centrum verblijft, maar buiten de kliniek woont en zich aan bepaalde voorwaarden dient te houden.
- Met het tweede onderdeel van de WLT zijn twee nieuwe bepalingen over de proeftijd van de voorwaardelijke invrijheidstelling (v.i.) voor gedetineerden in werking getreden. De v.i. houdt in dat het laatste deel van de straftijd van een gedetineerde in vrijheid, onder voorwaarden, buiten de gevangenis mag worden doorgebracht.
- Het derde onderdeel van de WLT betreft de invoering van de Gedragsbeïnvloedende en Vrijheidsbeperkende Maatregel (GVM). Dit is een toezichtmaatregel waarbij voorwaarden worden opgelegd aan zowel gedetineerden als aan tbs-gestelden, zoals het verplicht volgen van een behandeling of een locatie- of gebiedsverbod. Aan zowel oplegging als aan tenuitvoerlegging van deze zelfstandige toezichtmaatregel gaat een rechterlijke toets vooraf.
In het Meerjarig Onderzoeksprogramma van het WODC is gekozen voor jaarlijkse monitoring van de toepassingen van de drie onderdelen van de WLT. De hoofdvragen in de jaarlijkse monitoring zijn:
- Hoeveel toepassingen van elk van de drie onderdelen van de WLT zijn er?
- Hoelang duren deze toepassingen?
- Hoe ziet de oplegging, tenuitvoerlegging, schending en verlenging van de toepassingen van de drie onderdelen van de WLT eruit?
- Hoe verhoudt de uitvoering van het toezicht onder de WLT zich tot de situatie voorafgaand aan de WLT?
Naast de jaarlijkse monitoring staan zes verdiepende onderzoeken op de planning.
De onderwerpen van deze onderzoeken en de hoofdvragen erbij zijn:
- Procesevaluatie: hoe is de implementatie van de WLT en de uitvoering van de eerste twee jaar van de WLT verlopen?
- Langdurig gebiedsverbod: hoe kan de situatie worden voorkomen dat een slachtoffer in zijn eigen woonomgeving wordt geconfronteerd met de dader van het misdrijf tegen hem/haar?
- Kwaliteit van toezicht: hoe geeft de reclassering het toezicht onder de WLT vorm?
- Wensen slachtoffers: welke wensen hebben slachtoffers bij de invulling van het toezicht en zijn hun wensen opgevolgd?
- Raadplegen burgemeesters: kunnen burgemeesters worden betrokken in de tenuitvoerlegging van het toezicht van een ex-delinquent en zo ja hoe gebeurt dit?
- Jihadisten: hoe verlopen de toepassingen van de WLT bij jihadisten?
Lees het volledige rapport: Wet Langdurig Toezicht: Onderzoeksprogramma naar de toepassing van de Wet langdurig toezicht in 2017-2022 (Cahier, 2020-4).