Om zorg en ondersteuning bij gokproblematiek te kunnen verbeteren, is diepgaand kwalitatief onderzoek gedaan naar de beleving en context van mensen die gokken en gokproblemen ervaren, hun omgeving en hulpverleners. Dat is nog belangrijker geworden nu sinds het openen van de online gokmarkt het aantal, vooral jonge, online gokkers met gokproblemen toeneemt. Via een vijfigtal diepgaande gesprekken is een duidelijk beeld gekregen over onderliggende motieven, ervaringen en behoeften van spelers die gokproblemen ervaren. Om de diepte en impact van de levenservaringen van mensen met gokproblematiek en hun naasten beter te begrijpen, is het aan te raden om het hele rapport te lezen.
In eerder WODC-onderzoek werd al cijfermatig bericht over problematisch gokgedrag en de gevolgen daarvan. Uit deze onderzoeken bleek dat de zorgplicht van aanbieders van kansspelen tekortschiet, dat spelers legaal en illegaal aanbod lastig van elkaar kunnen onderscheiden, dat hulp vaak niet bekend is en dat relatief veel jeugdige en jongvolwassen spelers online gokken en risicovol of zelf problematisch gokgedrag ontwikkelen. Dat beeld wordt bevestigd in dit onderzoek en geeft daarnaast aanvullende verdiepende inzichten. Het onderzoek is uitgevoerd door onderzoekers van het Amsterdam UMC in opdracht van het WODC.
Combinatie vroegtijdige blootstelling en intensieve marketing
Deelname aan kansspelen kan starten en escaleren door (vroegtijdige) blootstelling aan gokken in games en sportclubs, gecombineerd met intensieve (online) marketing door aanbieders van kansspelen. Jeugdigen en jongvolwassenen hebben weinig kennis over de risico’s van gokken en over de invloed van reclame op hun gedrag. Hulpverleners zeggen dat de jongeren die zij zien, al dan niet aangezet door influencers, vaak gericht zijn op het snel en met weinig moeite verdienen van geld.
Beeld: © WODC
Gokschade is breed en ingrijpend
Jongvolwassenen met matige gokproblemen worstelen vooral met spijt en schaamte. Bij mensen met ernstige gokproblemen is de schade alomvattend: (onherstelbare) relationele schade, oplopende schulden, uitval van studie of werk, mentale en fysieke klachten, suïcidale gedachten, een verstoord zelfbeeld en ervaren stigma. Het ondermijnt hun toekomstperspectief. Ook naasten ervaren trauma, sociale isolatie, financiële spanningen en schaamte.
Suïcidale gedachten en soms zelfmoordpogingen
Internationaal onderzoek legt een verband tussen gokproblematiek en suïcidale gedachten. In dit onderzoek meldde een derde van de respondenten met ernstige gokproblemen ooit suïcidale gedachten of pogingen. Door een plotseling verlies is de aanloop naar een suïcidepoging vaak kort, wat de tijd beperkt om in te grijpen.
Cruks is waardevolle ondersteuning, maar kan beter
Vooral spelers met ernstigere problematiek kennen het Centraal Register Uitsluiting Kansspelen (Cruks) vaak wel en zien dit als een waardevolle tijdelijke stopmaatregel. Zij geven wel aan behoefte te hebben aan langere uitsluitingsperioden en aan intensieve opvolging nadat hun Cruks-uitsluiting is afgelopen. Hiervoor zouden zij hun contactgegevens willen delen bij de inschrijving in het register. Mensen met matige problematiek en hun naasten kennen Cruks minder goed. Zij willen juist anoniem blijven en accepteren daarbij dat er dan geen mogelijkheden zijn voor nazorg.
Aanbevelingen
De onderzoekers komen tot een aantal aanbevelingen met betrekking tot de preventie van gokproblemen en zorg en ondersteuning voor mensen met gokproblematiek en hun naasten, zoals:
- Perk de blootstelling aan gokreclames verder in en vergroot het risicobewustzijn met betrekking tot gokken en persuasieve marketingtechnieken, ook bij kinderen.
- Benader gokschade als een breed maatschappelijk probleem (dus ook van niet-spelers en naasten) en werk aan destigmatisatie van mensen met gokproblemen.
- Verbeter de preventie van gokgerelateerde suïcide door het vergroten van kennis en gespreksvaardigheden bij hulpverleners.
- Verkort de wachttijden voor passende hulp en onderzoek hoe ervaringsdeskundigen kunnen worden ingezet voor doorleiding naar en het verbeteren van het zorgaanbod.
- Verbied telefonisch adverteren door kansspelaanbieders.
- Laat de zorgplicht ontwikkelen door onafhankelijke experts (wetenschappers, ervaringsdeskundigen, behandelaren), niet door aanbieders zelf.
- Ontwikkel en gebruik een gestandaardiseerd protocol dat risicovol spelgedrag kan detecteren en opvolgen.
Input voor aangepast kansspelbeleid
Dit rapport raakt direct aan de uitgangspunten van de nieuwe visie op kansspelen, zoals het tegengaan van gokschade en de verdere normalisering van gokken, het beschermen van jeugdigen en jongvolwassenen, de doorleiding naar zorg en hulp en het tegengaan van illegaal aanbod. Samen met eerder WODC-onderzoek biedt het robuuste wetenschappelijke input voor een aangepast kansspelbeleid dat de bescherming van spelers, niet-spelers en ex-spelers voorop stelt. Via deze weg kan dit onderzoek leiden tot een betere bescherming van alle inwoners van Nederland tegen de risico’s van gokken.
Bij dit rapport schreef het WODC deze aanbiednota.