Als een sekswerker de overstap wil maken naar ander werk, binnen of buiten de branche, lukt dat soms op eigen kracht, maar geregeld is daar ondersteuning bij nodig. Bovendien blijkt dat werkverandering bij sekswerkers regelmatig gepaard gaat met heroverwegingen en soms een tijdelijke terugkeer naar sekswerk; het is een gelaagd en dynamisch proces waarin verschillende stappen en keuzes elkaar kunnen afwisselen. Uit een onderzoek onder sekswerkers blijkt dat een deel van hen ondersteuning zou willen om een stabiele overgang naar ander werk mogelijk te maken. Die ondersteuning is niet in elke regio beschikbaar, of moeilijk vindbaar. Begeleidingstrajecten duren soms te kort of zijn niet op maat. En bij algemene hulpinstanties is vaak sprake van te weinig expertise op het gebied van sekswerk. De onderzoekers doen een aantal aanbevelingen voor beleid en praktijk.
Het Verwey-Jonker Instituut onderzocht in opdracht van het WODC de (ondersteuning bij) werkverandering onder sekswerkers. In Nederland is sekswerk legaal, maar het heeft nog geen vanzelfsprekende positie op de arbeidsmarkt of in de samenleving. Hierdoor kan werkverandering – binnen of buiten deze branche – moeilijk zijn. Om die reden biedt de overheid hierbij extra ondersteuning. Dit onderzoek beoogt bij te dragen aan verbetering van deze ondersteuning.
Motivatie werkverandering
De keuze om van werk te veranderen kan worden ingegeven door negatieve ervaringen, zoals stigmatisering, psychische belasting, geweld of intimidatie. Maar ook levensgebeurtenissen spelen een rol, zoals het verkrijgen van een verblijfsvergunning, het starten van een opleiding of veranderingen in de privésituatie. Tegelijkertijd zijn er positieve aspecten aan sekswerk, zoals flexibiliteit, financiële voordelen en sociale contacten die het werk biedt. In beleid wordt meestal uitgegaan van een binaire benadering waarbij iemand definitief wel of geen sekswerk doet, maar dit beeld klopt niet altijd. Sekswerkers kunnen tijdens het overwegen van ander werk vaak periodes wel of geen sekswerk doen.
Beeld: © Rijksoverheid / Rutger Rog
Welke ondersteuning is nodig?
Hoewel sommige sekswerkers erin slagen om zelfstandig en relatief soepel van werk te veranderen, blijkt uit het onderzoek dat het realiseren van een duurzame werkverandering geregeld vraagt om structurele en integrale ondersteuning. Zonder passende begeleiding kunnen persoonlijke, financiële en sociale obstakels het proces vertragen of bemoeilijken. Juist in situaties waarin sprake is van beperkte netwerken of complexe omstandigheden, is langdurige en op maat gemaakte ondersteuning essentieel om een stabiele overgang naar ander werk mogelijk te maken.
De ondersteuning die sekswerkers ontvangen bij werkverandering is wisselend en niet overal gelijk toegankelijk. Sekswerk-specifieke organisaties bieden doorgaans passende, persoonsgerichte begeleiding, die gewaardeerd wordt vanwege hun expertise, niet-oordelende houding en integrale aanpak. Maar voor sommige sekswerkers is onduidelijk welke hulp en begeleiding beschikbaar zijn, waardoor zij deze ondersteuning niet altijd weten te vinden of benutten. Algemene hulp- en overheidsinstanties sluiten vaak niet goed aan bij de leefwereld van sekswerkers, wat leidt tot gemengde ervaringen en soms tot afhaken.
De in het onderzoek bevraagde beleidsmakers en hulpverleners erkennen dat het huidige ondersteuningsaanbod nog niet overal in Nederland recht doet aan de diversiteit en complexiteit van werkveranderingstrajecten. Er is behoefte aan maatwerk, langdurige betrokkenheid, betere samenwerking tussen organisaties en een inclusieve benadering die niet uitgaat van een rigide scheiding tussen wel of niet sekswerk doen.
Aanbevelingen
De aanbevelingen gedaan voor beleid en praktijk verschillen per regio; sommige regio’s zijn verder gevorderd in hun ondersteuning dan andere. De onderzoekers bevelen onder andere aan om:
- begeleidingstrajecten te bevorderen die meerdere leefgebieden bestrijken en ook doorlopen tijdens en na de overgang naar nieuw werk of een opleiding, bij voorkeur door een vaste contactpersoon met expertise op het gebied van sekswerk;
- de rol van sekswerk-specifieke organisaties te versterken, zodat zij structureel en overal in Nederland hun laagdrempelige, inclusieve en deskundige begeleiding kunnen bieden;
- de zichtbaarheid van het ondersteuningsaanbod te vergroten en deze ondersteuning niet uitsluitend te richten op uitstap uit de sekswerkbranche;
- Zorgen voor structurele en toegankelijke mogelijkheden voor contact met ervaringsdeskundigen en peers;
- veilige woon- en werkplekken te maken, die kunnen fungeren als springplank naar ander werk.
Bij dit rapport schreef het WODC deze aanbiednota.