Nooit eerder was de bezetting in de asielopvang zo hoog als in 2024. Ook het aandeel mensen dat in de noodopvang zat, is opnieuw gestegen. In lijn met deze ontwikkelingen nam in 2024 het aantal incidenten met (verbale) agressie en geweld op COA-locaties ook toe. Toch is nog steeds slechts een kleine groep COA-bewoners betrokken bij incidenten. En ondanks de hogere bezetting zijn in 2024 minder COA-bewoners verdacht van een misdrijf. Wel waren relatief veel alleenstaande minderjarige vreemdelingen betrokken bij incidenten. Dat blijkt uit nieuwe cijfers over het aantal incidenten en misdrijven onder COA-bewoners.
Het WODC onderzoekt elk jaar hoeveel bewoners in de asielopvang betrokken zijn bij incidenten of verdacht worden van een misdrijf. In het onderzoek dat vandaag verschijnt, staan nieuwe cijfers over de periode 2017-2024, waarin ook de aantallen bewoners en incidenten in de crisisnoodopvanglocaties zijn opgenomen. In de media is veel discussie over overlastgevende jonge asielzoekers, vooral uit Syrië. Het is belangrijk om dit gedrag met feitelijke informatie in beeld te brengen. Via dit rapport bieden we informatie die bijdraagt aan een maatschappelijk debat dat gevoerd kan worden op basis van feiten in plaats van onderbuikgevoelens.
Beeld: WODC
Hoge bezetting, veel noodopvang
De gemiddelde dagelijkse bezetting van COA-locaties steeg in 2024 in één jaar met 24% (van 53.610 naar 66.450 mensen). Deze stijging gaat hand in hand met een toename van het aantal incidenten van 21% (van 13.380 in 2023 naar 16.200 in 2024). 40% van de COA-bewoners woont in een noodopvang, waar het niveau van voorzieningen doorgaans lager is dan bij reguliere COA-locaties. 35% van de betrokkenen bij incidenten verbleef in de noodopvang. Ondanks de hogere bezetting daalde het percentage COA-bewoners dat werd verdacht van een misdrijf met 13% (van 6.755 in 2023 naar 5.875 in 2024).
Minderjarige asielzoekers
Ruim een derde van de alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv’s) is betrokken bij incidenten op de opvanglocatie (t.o.v. 11% van alle COA-bewoners). En 22% van de verdachten van misdrijven is minderjarig, dat is een stijging van 11% t.o.v. 2023.
Amv’s worden relatief vaak verdacht van een misdrijf (8%, t.o.v. 3% van alle COA-bewoners).
Een mogelijke verklaring is dat jongeren sowieso grenzen opzoeken, terwijl zij in de noodopvang doorgaans juist minder toezicht en passende voorzieningen krijgen. Andere mogelijke verklaringen liggen in de samenstelling van de groep amv’s, bijvoorbeeld met betrekking tot geslacht en kans op een asielvergunning. Juist onder Syrische amv’s is deze kans onlangs sterk afgenomen. Recent onderzoek naar rondreizende amv’s zonder vergunning liet al zien dat sommige groepen amv’s betrokken zijn bij criminele activiteiten, vaak gerelateerd aan multiproblematiek (bijvoorbeeld mentale gezondheidsproblemen of verslaving). Het beeld over minderjarige asielzoekers is dus zorgelijk, maar ook voor deze groep geldt nog steeds dat slechts een beperkt deel betrokken is bij incidenten of misdrijven.