Door het verbieden van de meest bedreigende motorclubs in Nederland, zoals Bandidos MC Holland, No Surrender MC en de Hells Angels MC Holland, werden deze minder zichtbaar. Maar het civiel verbod leidde niet tot een afname in het aantal gepleegde delicten door clubleden, blijkt uit onderzoek. Criminele activiteiten worden na het verbod wel minder samen met andere clubleden gepleegd. In plaats daarvan zoeken clubleden hun criminele partners buiten de criminele motorclubs. Ook blijkt dat dit soort motorclubs nog steeds populair zijn. De verboden hebben onbedoeld bijgedragen aan het ontstaan van nieuwe clubs en daarmee aan de versplintering van het Nederlandse criminele motorclublandschap. Dit roept de vraag op of de aanpak van criminele motorclubs moet worden aangepast.
In opdracht van het WODC heeft het NSCR, in samenwerking met de Vrije Universiteit Amsterdam en de Erasmus Universiteit Rotterdam, de bedoelde en onbedoelde effecten in kaart gebracht van het civiele verbod op criminele motorclubs, door overheidsorganisaties betiteld als Outlaw Motorcycle Gangs. Welke effecten had dit verbod op de organisatie en clubactiviteiten? En in hoeverre werden criminele activiteiten van (voormalige) leden van deze motorclubs voortgezet?
Beeld: © Pixabay
Sterke groei in Outlaw Motorcycle Gangs aanleiding voor integrale aanpak
Binnen Outlaw Motorcycle Gangs gebruiken de leden hun club als kanaal en afscherming voor criminele en ondermijnende activiteiten. Geweld en (dreiging van) verstoring van de openbare orde vormen een onderdeel van de clubcultuur. Een sterke groei van dit soort motorclubs vergrootte het risico op spanningen en escalaties in het publieke domein. Daarom is in 2012 gestart met een landelijke integrale aanpak van deze motorclubs. Hierin werken het Openbaar Ministerie, de politie, de Belastingdienst, de FIOD, de Koninklijke Marechaussee en burgemeesters en gemeenten samen. Het civiel verbod was een onderdeel van die integrale aanpak en daarmee heeft de overheid aangegeven Outlaw Motorcycle Gangs in de samenleving niet te tolereren. De verboden motorclubs werden minder zichtbaar.
Niet minder crimineel gedrag door leden van verboden motorclubs
Er zijn echter geen indicaties dat het verbod effect heeft gehad op de frequentie van crimineel gedrag door motorclubleden wiens club werd verboden. Ook worden er nieuwe Outlaw Motorcycle Gangs opgericht. Door het verbod is het lastiger geworden voor clubleden om samen met andere clubleden delicten te plegen. De onderzoekers zien dat leden van motorclubs met een civiel verbod na een dergelijk verbod vaker hun criminele samenwerkingspartners buiten de motorclubwereld zoeken en ook gemiddeld meer medeverdachten hebben dan voorheen. Het landschap van Outlaw Motorcycle Gangs is dus, mede door de civiele verboden, versplinterd en dynamischer geworden.
Voortzetting integrale aanpak?
De aanpak begon binnen een vrij overzichtelijk landschap van Outlaw Motorcycle Gangs met een zeer specifieke focus op de meest bedreigende clubs. Ondertussen zijn deze verboden en is het landschap dus veranderd en verbreed. Daarom is het de vraag of de integrale aanpak, die om zeer veel capaciteitsinzet vraagt, moet worden voortgezet. Of dat juist individuele leden op basis van hun criminele activiteiten via het reguliere prioriteringsproces van politie en justitie prioriteit moeten krijgen. Daarbij merken de onderzoekers op dat er de laatste jaren minder prioriteit wordt gegeven aan deze motorclubs en dat er daardoor minder informatie is over die groepen.