Kennisveiligheid en identiteits- en documentfraude

Samenvatting

Internationale samenwerking en het aantrekken van talentvolle buitenlandse studenten zijn van groot belang voor het hoger onderwijs en de wetenschap. Tegelijkertijd is dit niet zonder risico. Inlichtingen- en veiligheidsdiensten geven aan dat statelijke actoren proberen toegang te krijgen tot sensitieve kennis en technologie via wetenschappers en studenten. Deze technologie en kennis kan op een manier worden ingezet die schadelijk is voor Nederland. De aard van deze schadelijkheid is afhankelijk van de technologie en kennis in kwestie en zeer divers. Het kan bijvoorbeeld gaan over het gebruik van technologie voor het ontwikkelen van wapensystemen, maar ook om financieel-economische schade.
Op dit moment werkt de minister van OCW aan een voorstel voor een screeningswet waarmee de verplichting wordt gecreëerd om wetenschappers en studenten te screenen voordat zij aan Nederlandse kennisinstellingen toegang krijgen tot sensitieve technologie en kennis. Justis is de beoogde uitvoerder van deze screening en voert momenteel een uitvoeringstoets uit op basis waarvan moet worden bepaald of Justis de screening daadwerkelijk op zich kan nemen. In het kader van dit traject is het wenselijk om zicht te hebben op de huidige situatie. Hiervoor is reeds een WODC-onderzoek uitgevoerd waarin wordt gekeken wat Nederlandse kennisinstellingen en overheidsorganisaties reeds doen op het gebied van controle van identiteit en authenticiteit van aangeleverde documenten (projectnr. 3599, T. Blom, T. de Boer en I. van Vugt, Dialogic, Aan de poort ; Inventarisatie van de identificatie en authenticatie van persoons- en andere officiële documenten door Nederlandse kennisinstellingen, 2025). 
In aanvulling hierop is de wens om inzicht te krijgen in de wijze waarin identiteits- en/of documentfraude, gepleegd om toegang te krijgen tot sensitieve technologie en kennis, zich voordoet. Ook is de wens om op basis van casuïstiek en literatuur inzicht te krijgen over wat reeds bekend is over identiteits- en/of documentfraude met dit doel. De doelstelling van dit onderzoek is om deze inzichten te bieden en daarbij ook te kijken naar kennisinstellingen in andere landen. Deze inzichten helpen Justis bij de ontwikkeling van een uitvoerbaar en effectief screeningsproces.