Canadees model voor geschiloplossing zonder rechter onderzocht op meerwaarde voor Nederland

Met belangstelling wordt in Nederland gekeken naar een online systeem van buitengerechtelijke geschilbeslechting in Brits-Columbia (Canada): het Civil Resolution Tribunal (CRT). De tevredenheid van burgers en de lagere kosten voor rechtzoekenden springen daarbij als positieve punten in het oog. Als het gaat om onder andere doorlooptijden en juridische waarborgen, dan zijn er verschillende overwegingen om rekening mee te houden voordat een platform als het CRT in Nederland wordt ontwikkeld. Dat blijkt uit een vandaag verschenen verkenning van het WODC.

Om in Nederland je recht te halen in een conflict met een burger of bedrijf kan een procedure worden gestart bij de rechter. Volgens het regeerakkoord ‘Vertrouwen in de toekomst’ zijn dit soort procedures echter complex, en zouden alledaagse conflicten van burgers en bedrijven vaker opgelost kunnen worden buiten de rechter om.

Behoeften van burgers

Ook het Canadese Civil Resolution Tribunal (CRT) is ontstaan vanuit de behoefte om een dienstverlening te ontwikkelen die meer aansluit bij de behoeften van burgers: een toegankelijker, sneller en goedkoper alternatief voor de rechtbank. Dat gebeurde tegen de achtergrond van brede hervormingen van het hele rechtssysteem. Bij het CRT verloopt de procedure volledig digitaal, er komt geen advocaat aan te pas en de partijen moeten eerst mediation geprobeerd hebben, voordat het CRT om een beslissing kan worden gevraagd. De geschillen gaan meestal over kleine geldvorderingen of conflicten in appartementsgebouwen (geluidsoverlast, renovatiekosten). Een ruime meerderheid van de deelnemers aan het CRT is tevreden over de dienstverlening. Ze vinden de online diensten eenvoudig te gebruiken. Ook zijn ze van mening dat ze eerlijk zijn behandeld en dat het geschil tijdig is afgehandeld.

CRT in Nederlandse context

In vergelijking met een procedure bij de Nederlandse kantonrechter is het starten en doorlopen van een procedure bij het CRT vrijwel altijd goedkoper. Daar staat tegenover dat de doorlooptijden bij de kantonrechter ongeveer vier weken korter zijn dan bij het CRT. Daarnaast lijken de juridische waarborgen bij het CRT minder sterk dan bij de Nederlandse kantonrechter. Zo kent het CRT minder formele mogelijkheden om de standpunten naar voren te brengen. Ook is een mondelinge behandeling een uitzondering, terwijl bij de kantonrechter de zaak mondeling kan worden behandeld en tijdens de rolzitting sowieso mondeling kan worden verweerd. Hetzelfde geldt voor burgers die zich willen laten bijstaan door een advocaat. Daarnaast lijkt de borging van onafhankelijkheid en onpartijdigheid bij het CRT minder sterk dan bij de Nederlandse kantonrechter.

Burgergerichte benadering

Tot slot valt de burgergerichte benadering van het CRT op. De website leidt rechtzoekenden er als vanzelf doorheen. Om bij de juiste informatie, instrumenten of verwijzingen te komen, hoeven ze slechts een paar eenvoudige vragen te beantwoorden. Zo kunnen ze op één plek de opties vinden voor het aanpakken van bepaalde geschillen en daar ook een procedure starten. Die burgergerichtheid is volgens het onderzoek van belang in de vraag of een instantie zoals het CRT wel de erkenning kan krijgen van professionals en burgers als deze geschilbeslechting buiten de rechtspraak om wordt vormgegeven.