Elke acht tot tien dagen wordt er in Nederland een vrouw gedood. Vaak door haar man, vriend of ex-partner. Femicide krijgt de laatste tijd veel aandacht. Onder meer door het boek dat rechtbankverslaggever Saskia Belleman erover schreef: Zij is van mij. Het WODC doet en deed onderzoek naar verschillende aspecten van partnermoord, bijvoorbeeld over de omgangsregeling van de dader met zijn kinderen, wat een zeer gevoelige kwestie is. En de herfsteditie van het wetenschappelijk tijdschrift Justitiële verkenningen is geheel gewijd aan dit thema.
Wetenschappelijk onderzoek naar femicide helpt beleidsmakers en professionals in de (strafrecht)praktijk bij het maken, uitvoeren en evalueren van beleid. Het WODC voert zijn onderzoek op onafhankelijke wijze uit, of laat dat uitvoeren. Het kan gaan om signalerend, verklarend of evaluerend onderzoek. Hieronder een aantal recente voorbeelden daarvan.
Analyse voorgeschiedenis
Expertise opbouwen over femicide kan onder meer door analyses achteraf van het leven van het slachtoffer en de dader, voorafgaand aan het dodelijke incident. Onder meer Portugal en Engeland maken dit soort analyses. Ze worden ook wel HG(Huiselijk Geweld)-reviews genoemd. Ze helpen niet alleen om expertise op te bouwen, ze ondersteunen ook nabestaanden. Universiteit Leiden onderzocht in opdracht van het WODC of deze HG-reviews ook zinvol zijn voor Nederland.
Zie het volledige onderzoeksrapport: Inzet van reviews na moord en doodslag in huiselijke kring
Beeld: © Rijksoverheid
Omgangsregeling
In 2024 liet het WODC onderzoek doen naar de Wet clausulering recht op contact/omgang na partnerdoding, die in 2018 was ingesteld. Wanneer iemand zijn partner doodt, kan die persoon dan nog contact hebben met een minderjarig kind? Ook een ouder die de andere ouder heeft gedood, heeft volgens het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens recht op omgang met het kind. Sinds de wetswijziging uit 2018 oordeelt de kinderrechter of dat contact in het belang van het kind is. Dit onderzoek evalueert hoe de wet in de praktijk uitpakt, onder meer aan de hand van verschillende casussen. Regioplan en Avans Hogeschool voerden het onderzoek uit in opdracht van het WODC.
Zie het volledige onderzoeksrapport: Evaluatie Wet clausulering recht op contact of omgang na partnerdoding.
Erkenning in de wet
In Nederland wordt femicide als zodanig niet expliciet erkend in de wet, wat de vraag oproept of een specifiek juridisch kader nodig is. Daarvoor heeft het WODC een onderzoek uitgezet dat Universiteit Maastricht op dit moment uitvoert.
Het brengt in kaart in hoeverre de Nederlandse rechtspraktijk femicide erkent en hoe die genderspecifieke factoren en seksistische motieven meeweegt in de strafrechtelijke beoordeling en straftoemeting.
Lees meer over het lopende onderzoek: Femicide in de Nederlandse rechtspraktijk : juridische erkenning en straftoemeting. Het onderzoeksrapport wordt in het eerste kwartaal van 2026 verwacht.
Themanummer Justitiële verkenningen
Justitiële verkenningen is het wetenschappelijk tijdschrift van het WODC, in samenwerking met uitgeverij Boom. De najaarseditie van dit tijdschrift wordt geheel gewijd aan het thema femicide. Wetenschappers en professionals uit de praktijk zullen dan ieder vanuit de eigen expertise een wetenschappelijk artikel schrijven over dit onderwerp. Volg ons op Linkedin, zodat je de aankondiging van dit nummer niet mist.
Lees meer over het tijdschrift op deze pagina.