Nadat mensen zijn veroordeeld tot een vrijheidsstraf, moeten ze zich melden bij een gevangenis. Maar is die gevangenisstraf ook effectief? En wat doet de overheid wanneer de veroordeelden ineens onvindbaar zijn geworden? Het WODC laat verschillende onderzoeken uitvoeren die hierop in gaan. Naast een gevangenisstraf kan een rechter ook een alternatieve straf opleggen. Dit bestaat uit een werkstraf, een leerstraf, of een combinatie van beiden. Hoe effectief is deze manier van straffen en hoe gaan andere landen daarmee om? Het WODC heeft veel onderzoeksmateriaal hierover.
Gevolgen van lange detenties
Een goed leefklimaat in detentie is belangrijk voor langgestrafte personen. Het gaat dan onder meer om een veilige omgeving, keuzevrijheid, zinvolle dagbesteding, mogelijkheden om contact met de buitenwereld te onderhouden en een menselijke bejegening. Wanneer het leefklimaat goed is, zijn mensen minder vaak ziek, minder depressief en ervaren zij minder stress. Ook vertonen zij minder agressief gedrag en ze houden zich beter aan de geldende gedragsregels. Achteraf zijn er ook nog voordelen: langgestrafte personen recidiveren minder na detentie in een goed leefklimaat.
Lees hier het rapport Gevolgen van lange detenties (Cahier 2025-09)
Resterende recidiverisico’s na specifieke delicten
Hoe langer de periode is dat iemand na een veroordeling niet opnieuw de fout ingaat, hoe minder groot de kans dat hij dat alsnog zal doen. Na tientallen jaren is het recidiverisico minder dan 1 procent. Dat blijkt uit onderzoek van het WODC. De onderzoekers vinden alleen dat hieruit nog geen conclusies kunnen worden getrokken wat betreft het herzien van terugkijktermijnen voor een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG). Er is namelijk nog niet gekeken naar recidive binnen bepaalde beroepsgroepen of functies. Zij adviseren om dit nog nader te onderzoeken.
Lees hier het rapport Resterende recidiverisico’s na specifieke delicten (Factsheet 2025-03)
Achtergronden en recidive na het CBR-onderzoek drugs
Om de verkeersveiligheid te vergroten kunnen bestuurders die onder invloed van drugs aan het verkeer hebben deelgenomen in Nederland behalve met strafrechtelijk ingrijpen ook te maken krijgen met een bestuursrechtelijke maatregel die wordt opgelegd door het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR). Dit kan een onderzoek naar iemands drugsgebruik zijn of – sinds 1 april 2023 – een educatieve maatregel drugs en verkeer (EMD).
Lees het rapport over: Potentiële doelgroepen voor de educatieve maatregel alcohol en verkeer (EMD) en het onderzoek drugs (Cahier 2023-16)
De gedragsbeïnvloedende en vrijheidsbeperkende maatregel in 2021
Met de Wet langdurig toezicht, gedragsbeïnvloeding en vrijheidsbeperking (Wlt) is het mogelijk geworden langduriger en onder bepaalde voorwaarden levenslang toezicht te houden op personen die wegens een ernstig gewelds- of zedendelict zijn veroordeeld tot een gevangenisstraf en/of een maatregel terbeschikkingstelling (tbs). De gedrags-beïnvloedende en vrijheidsbeperkende maatregel (GVM) is één van de drie onderdelen van de Wlt en geldt vanaf 1 januari 2018. <BR>Het doel van het huidige rapport is het terugblikken op de cijfers over de GVM uit 2018 tot en met 2020 en het geven van informatie over de GVM in 2021. De onderzoeks-vragen gaan over het aantal opleggingen, kenmerken van de opleggingen, adviezen van de reclassering en het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie (NIFP) en de argumentatie van de rechtbanken en hoven. Ook zijn er inmiddels enkele uitspraken over de tenuitvoerlegging van de GVM.
Lees het rapport: De gedragsbeïnvloedende en vrijheidsbeperkende maatregel in 2021 (Cahier 2023-15)
Korte vrijheidsstraffen
Dit onderzoek heeft betrekking op wat uit wetenschappelijke literatuur bekend is over de effecten van korte vrijheidsstraffen in vergelijking met andere typen straffen of langere vrijheidsstraffen op het bereiken van verschillende strafdoelen. De hoofdvraag van het onderzoek is: Wat is bekend uit Nederlands en internationaal onderzoek over het effect van korte vrijheidsstraffen in vergelijking met andere typen straffen of langere vrijheidsstraffen op het bereiken van de verschillende strafdoelen?
Lees het rapport: Korte vrijheidsstraffen (Cahier 2023-7)