WODC-publicaties 2023 - week 37

De Gedragsbeïnvloedende en Vrijheidsbeperkende Maatregel (GVM) is 81 keer opgelegd in 2021. Dat is bijna een verdubbeling ten opzichte van 2020 (44 opleggingen). De GVM wordt veel vaker opgelegd dan tijdens de introductie van de maatregel werd verwacht (circa 20 opleggingen per jaar). Wel wordt de maatregel toegepast waarvoor deze was bedoeld. Het aantal tenuitvoerleggingen van de GVM is nog laag (3). Dit heeft te maken met het feit dat die pas plaatsvindt na de gevangenisstraf of TBS en dat er relatief vaak hoger beroep wordt ingesteld tegen de maatregel. Dit blijkt uit vandaag gepubliceerd onderzoek van het WODC. De GVM, onderdeel van de Wet langdurig toezicht, maakt het mogelijk om langdurig toezicht te houden op ex-justitiabelen die zijn veroordeeld voor een gewelds- of zedenmisdrijf.

Aantal opgelegde Gedragsbeïnvloedende en Vrijheidsbeperkende Maatregelen stijgt nog altijd

In het Cybersecuritybeeld Nederland 2021 is ransomware benoemd als risico voor de nationale veiligheid. Deze kwaadaardige software blokkeert computersystemen of steelt data. Alleen tegen betaling van grote sommen losgeld kunnen de computers worden ontsleuteld of de data worden beschermd. Dit kan grote gevolgen hebben voor de organisatie, maar ook voor de maatschappij en de economie. Om ransomware-aanvallen effectief aan te pakken en te voorkomen is inzicht nodig in deze problematiek: wat zijn de kenmerken van zulke aanvallen, wat is er bekend over de slachtoffers, hoe vaak komen ransomware-aanvallen voor en wat is de impact ervan? Op dit moment is hier geen eenduidig beeld van. Dialogic heeft daarom, in opdracht van het WODC, onderzocht wat op basis van bestaande databronnen kan worden gezegd over de ransomware-aanvallen op instellingen en bedrijven in Nederland in 2020, 2021 en 2022.

Wat weten we over ransomware-aanvallen op instellingen en bedrijven in Nederland?

Op 1 juni 2019 is Protocol 16 bij het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) in werking getreden voor Nederland. Daarmee kunnen de hoogste rechters in ons land* advies vragen aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) over de toepassing van het EVRM. Vier jaar na de inwerkingtreding van het Protocol hebben zij daar nog geen gebruik van gemaakt. Ook buitenlandse rechters zijn terughoudend bij het indienen van adviesverzoeken bij het EHRM. Hoewel zij de meerwaarde van het Protocol zien, vinden de meeste rechters het primair aan henzelf om het nationale recht uit te leggen en toe te passen. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit Utrecht, in opdracht van het WODC.

Hoogste rechters zien nog geen zaken waarin advies van Europees Hof nuttig kan zijn

Gedupeerden kunnen collectief een rechtszaak aanspannen en schadevergoeding eisen voor massaschade. Dat kan op basis van de Wet afwikkeling massaschade collectieve actie (WAMCA). Denk aan claims tegen autofabrikanten voor het gebruik van sjoemelsoftware. Zulke rechtszaken kosten veel geld, zeker als het gaat om schadevergoedingen. In de praktijk zijn het daarom tot nu toe commerciële financiers die een massaclaimzaak bekostigen. Maar wat als er in de toekomst zaken spelen waarmee een financier niets kan verdienen? Een speciaal fonds voor de financiering van de (proces)kosten in massaclaims kan een manier zijn om te zorgen dat alle burgers in deze zaken daadwerkelijk hun recht kunnen halen. Onderzoekers van de Erasmus Universiteit en de Universiteit Tilburg onderzochten, in opdracht van het WODC, het nut en de noodzaak van een zogenoemd processenfonds voor collectieve acties. Zij concluderen dat de tijd nog niet rijp is voor zo’n fonds. Hiervoor zijn er nog te veel onzekerheden rond de WAMCA, ontwikkelingen in de financieringsmarkt, mogelijk toekomstige (Europese) wetgeving en de financiële haalbaarheid van een dergelijk fonds.

Nog te vroeg voor oprichting financieringsfonds voor massaclaims