Nieuws

Slachtoffers en slachtofferhulp

De overheid heeft steeds meer aandacht voor de slachtoffers van strafbare feiten, zoals geweldspleging, oplichting of discriminatie. Het WODC onderzoekt verschillende zaken rondom slachtoffers en slachtofferhulp. Onder meer hoe wetten en beleid in de praktijk uitpakken en hoe ze kunnen worden aangepast om slachtoffers beter te kunnen helpen. Ook brengen wij in kaart hoeveel slachtoffers er zijn van verschillende soorten delicten.

Op deze pagina vind je informatie over:

Lopend onderzoek
Meerjarig onderzoek
Recente publicaties
Alle publicaties

1. Lopend onderzoek

In 1977 werden kinderen en leraren gegijzeld op een school in Bovensmilde, Drenthe. In die tijd was er nog weinig bekend over de effecten van gijzelingen op direct betrokkenen en hun omgeving. Ook over de juiste hulp was weinig bekend. Nu weten we dat een gijzeling diepe psychische sporen kan achterlaten. Dit onderzoek heeft als doel de langetermijneffecten in kaart te brengen. En ook: welke behoeften hebben de getroffenen? Welke aanbevelingen hebben de onderzoekers?

Meer over het onderzoek lees je hier: Onderzoek getroffenen schoolgijzeling Bovensmilde 1977 | ARQ. Zie ook: Project Erkenning en ondersteuning getroffenen Bovensmilde (EOGB).

De Wet Uitbreiding Slachtofferrechten (WUS) heeft als doel de positie van het slachtoffer in het strafproces verder te versterken en de verschijningplicht maakt hiervan onderdeel uit. Op 1 juli 2024 trad de verschijningsplicht voor inhoudelijke zittingen in werking. Er is afgesproken twee jaar na inwerkingtreding te evalueren wat de effecten van de verschijningsplicht zijn op het slachtoffer, de verdachte, de betrokken organisaties en de veiligheid van de omgeving door de vervoersbewegingen. Het doel van dit onderzoek is te komen tot een plan van aanpak voor een evaluatietraject inclusief evaluatiekader en bijbehorende objectieve en meetbare indicatoren voor de effectevaluatie in 2026. Lees meer: Nulmeting verschijningsplicht.

Door de Wet langdurig toezicht (Wlt) is het mogelijk geworden om (levens)lang toezicht op een dader te houden, nadat hij zijn vrijheidsstraf heeft uitgezeten. Dat gaat gepaard met bijzondere voorwaarden. Die kunnen ook van invloed zijn op het slachtoffer of de nabestaanden. Dit is bijvoorbeeld het geval als een contactverbod wordt opgelegd. Dit onderzoek beoogt in kaart te brengen wat de rechten en behoeften zijn van slachtoffers en nabestaanden bij de invulling van dit langdurige toezicht. Lees meer: Wensen en belangen van slachtoffers en daders en nabestaanden.

2. Meerjarig onderzoek

Naast losstaande onderzoeken, doet het WODC ook langjarig onderzoek naar slachtoffers en slachtofferhulp. Dit doen wij via een onderzoeksprogramma dat vanaf 2025 wordt uitgevoerd en de Slachtoffermonitor. Vaak voeren externe partijen zoals universiteiten en onderzoeksinstellingen deze onderzoeken uit in opdracht van het WODC.

WODC-onderzoeksprogramma slachtoffers en slachtofferhulp

Nederland heeft de afgelopen 10 tot 15 jaar verschillende slachtofferrechten en -voorzieningen geïntroduceerd, zoals spreekrecht tijdens rechtszaken. Voor de verdere ontwikkeling van een nieuwe visie en een toekomstbestendig slachtofferbeleid is het van belang om in kaart te brengen of het huidige slachtofferbeleid nog volstaat met het oog op nieuwe ontwikkelingen. Denk bijvoorbeeld aan groepen slachtoffers die relatief recent beter in beeld zijn gekomen, zoals de LHBTIQ+-gemeenschap en personen met een lichtverstandelijke beperking. Ook zijn er relatief nieuwe vormen van geweld ontstaan, online fraude en oplichting hebben een vlucht genomen en zijn er delicten die eerder nog niet strafbaar gesteld waren, zoals online seksueel geweld.

Dit programma bestaat uit 4 deelonderzoeken:
1. Overzichtsstudie van literatuur over slachtoffers in de strafrechtketen van de afgelopen 10 tot 15 jaar.
2. Studie waarbij cijfers over slachtoffers in de strafrechtketen in kaart worden gebracht.
3. Studie naar de impact en gevolgen die slachtoffers ervaren.
4. Studie naar de ervaringen van slachtoffers met de weg van herstel en het uitoefenen van hun rechten.

Slachtoffermonitor

De Slachtoffermonitor is een periodiek onderzoek naar de ervaringen van slachtoffers, naasten of nabestaanden met de politie, het Openbaar Ministerie (OM), de rechtspraak, Slachtofferhulp Nederland (SHN), het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) en het Schadefonds Geweldsmisdrijven. De eerste meting is uitgevoerd in 2012, de tweede in 2016 en de meest recente 2022. Lees meer in dit nieuwsbericht: Meeste slachtoffers positief over ontvangen ondersteuning in de justitiële keten.

3. Recente publicaties

Hieronder een lijst met de nieuwsberichten over recente uitgebrachte onderzoeken. In deze nieuwsberichten zijn naast de belangrijkste bevindingen de links naar het gehele rapport te vinden.

Algemene onderzoeken
Sterke afspraken tegen agressie en geweld in de publieke sector (2025)
Doelgroeponderzoek Schadefonds Geweldsmisdrijven (2024)
Hot victims of hot shifts? (2024)

Wetsevaluaties
Wet vergoeding affectieschade (2024)
Toekomstbestendigheid en werkingsgebied Wet tegemoetkoming schade bij rampen (Wts) (2024)
Evaluatie wet uitbreiding spreekrecht slachtoffers en nabestaanden in het strafproces (2023)

4. Alle publicaties

Via de groene button vind je een overzicht van álle onderzoeken van het WODC die gaan over slachtoffers en slachtoffer hulp of die verwant zijn aan dat thema.

Alle publicaties over 'Slachtoffers en slachtofferhulp'