Het adolescentenstrafrecht dat in 2014 werd ingevoerd, zorgt dat interventies uit het jeugdstrafrecht beschikbaar zijn voor jongvolwassenen van 18 tot 23 jaar. Het jeugdstrafrecht kan namelijk aan jongvolwassenen betere kansen bieden dan het volwassenenstrafrecht om hun criminele carrière te stoppen en hun ontwikkeling weer op het goede spoor te krijgen. Het WODC heeft tussen 2016 en 2024 deze wet geëvalueerd en gemonitord.
Op deze pagina vind je informatie over:
Adolescentenstrafrecht
Onderzoeksprogramma
Conclusie van de evaluaties
Deelonderzoeken
1. Adolescentenstrafrecht
Het adolescentenstrafrecht is geen nieuwe, aparte vorm van strafrecht. Het jeugdstrafrecht en het volwassenenstrafrecht blijven gewoon naast elkaar bestaan. Maar de grens tussen beide wordt flexibeler. De kern van het adolescentenstrafrecht is dat de rechter aan jongeren en jongvolwassenen die een strafbaar feit plegen op het moment dat ze tussen de 16 en 23 jaar oud zijn, meer dan voorheen een passende sanctie (straf of maatregel) kan opleggen.
2 Onderzoeksprogramma
Door de toepassing van het Adolescentenstrafrecht te evalueren wordt duidelijk of de (verandering in) straffen en maatregelen die met de wet zijn gekomen ook werken zoals bedoeld, en of ze het juiste effect hebben. De aandacht ging daarbij specifiek uit naar de toepassing van het jeugdstrafrecht bij jongvolwassenen. Het onderzoeksprogramma bestond uit verschillende deelprojecten (zie caroussel onderaan).
3. Uitkomsten van de evaluatie
Uit de evaluatie komt naar voren dat het adolescentenstrafrecht naast grote knelpunten wel positieve resultaten laat zien: het jeugdstrafrecht wordt bij 18- tot 23-jarigen vaker geadviseerd en toegepast. Een jeugddetentie kan bij jongvolwassenen bijdragen aan het hebben van baan of opleiding na detentie. Dit draagt op z’n beurt bij aan vermindering in recidive. Bij jongvolwassenen met complexe problemen die jeugddetentie krijgen, is de kans dat zij opnieuw een delict plegen gelijk aan jongvolwassenen die volwassenendetentie kregen. Problemen met de toeleiding naar het adolescentenstrafrecht en de beschikbaarheid en financiering van forensische jeugdhulp belemmeren het potentiële succes van het adolescentenstrafrecht.
Inzicht krijgen in de kenmerken van (strafzaken van) 16- tot 23-jarigen bij wie sprake is van de toepassing van het adolescentenstrafrecht
Inzicht krijgen in de motivering van de rechter voor de toepassing van het adolescentenstrafrecht bij 16- tot 23-jarigen
Inzicht krijgen in de eis van de officier van justitie, het advies van deskundigen en het standpunt van de verdediging voor het toe te passen sanctiestelsel bij 16- tot 23-jarigen.
Uit dit onderzoek blijkt dat in de bestraffing van 16- tot 23-jarigen, naast de ernst van het gepleegde misdrijf, ook de ontwikkeling van een adolescente dader en de (on)mogelijkheden van pedagogische behandeling van de dader een belangrijke rol spelen.
Evaluatie van het in 2014 ingevoerde adolescentenstrafrecht. De focus ligt op de toepassing van het jeugdstrafrecht bij jongvolwassen daders (18 tot 23 jaar) van een misdrijf. Is er evidentie voor de beleidslogica van het adolescentenstrafrecht? Hoe werkt het adolescentenstrafrecht in de praktijk voor deze doelgroep? Welke afwegingen vinden plaats in de selectie van jongvolwassenen? Is de aanpak in de praktijk effectief? Welke knelpunten zijn er? Om deze en andere vragen te beantwoorden zijn in de jaren 2015 tot en met 2020 deelstudies uitgevoerd.
Het doel van dit onderzoek was tweeledig. Ten eerste beter inzicht krijgen in hoe de doelgroep van jongvolwassenen die volgens het jeugdstrafrecht kunnen worden gesanctioneerd wordt omschreven. Ten tweede inzicht krijgen in de kenmerken van 18- tot 23-jarigen die volgens het jeugdstrafrecht zijn gesanctioneerd (hun demografische, psychosociale en criminele carrière kenmerken). Inzicht in de mate waarin de beoogde doelgroep en de gerealiseerde doelgroep overeenkomen is van belang, zowel voor de evaluatie van het adolescentenstrafrecht als voor de interventies die in de praktijk beschikbaar zijn voor de doelgroep.
De procesevaluatie levert inzicht op in de wijze waarop het adolescentenstrafrecht bij 16- tot 23-jarigen in de praktijk wordt uitgevoerd. Hiervoor worden de verschillende fasen uit de (jeugd)strafrechtketen (vroeghulp, advisering, vordering, berechting en tenuitvoerlegging) onderzocht. Dit deelproject is gericht op de werkwijze die door professionals in de praktijk wordt gehanteerd volgens de uitgangspunten van de wet verloopt. Hierbij worden mogelijke knel- en verbeterpunten gesignaleerd.
Het doelvan dit onderzoek was om in een vroeg stadium na de invoering van het adolescentenstrafrecht inzicht te krijgen in de beleidstheorie van het adolescentenstrafrecht. Daarnaast is inzicht geboden in de ontwikkelingen in strafzaken tegen 16- tot 23-jarigen en met name de toepassing van het jeugdstrafrecht bij jongvolwassenen (18- tot 23-jarigen; artikel 77c Sr.). Hiervoor zijn een beleidstheoriereconstructie en een empirische verkenning uitgevoerd.
