Nieuwe cijfers beschikbaar over het aantal jeugdige verdachten en daders
De Monitor Jeugdcriminaliteit is geactualiseerd met nieuwe cijfers. Het gaat om twee monitordelen die rapporteren over de ontwikkelingen van alle jeugdige verdachten en jeugdige strafrechtelijke daders. Het eerste onderzoek toont o.a. dat het aantal jeugdige verdachten sinds 2010 is gehalveerd, maar dat dit aantal in de jaren 2018-2022 wel ongeveer hetzelfde blijft. Opvallend is dat in vergelijking met 2018 in 2022 meer meisjes verdacht worden van criminaliteit en dat er iets meer vermogensdelicten, zoals winkeldiefstal, worden gepleegd. Het aandeel jeugdige verdachten van drugs- en wapendelicten is nog steeds klein in 2022. Uit het tweede deelonderzoek blijkt dat ook het aantal jeugdige strafrechtelijke daders is afgenomen en zich de laatste jaren stabiliseert. Als het gaat om daders van ernstig geweld, zien we tussen 2018-2021 een lichte toename onder minderjarige daders (maar met aantallen nog steeds ver onder het niveau van 2010), terwijl dit bij jongvolwassen daders (18 tot 23 jaar) stabiel is gebleven.
Dit zijn enkele van de belangrijkste bevindingen uit onderzoek dat door het CBS (jeugdige verdachten) en het WODC (jeugdige strafrechtelijk vervolgden) is uitgevoerd. Bij de verdachten gaat het om de ontwikkelingen in de periode 2010 t/m 2022, bij de daders sinds 2000 t/m 2021. De onderzoeken maken deel uit van de Monitor Jeugdcriminaliteit die wordt herhaald en loopt tot aan 2026.
Jeugdige verdachten
In 2022 werd 1,4% van de minderjarigen (12 tot 18 jaar) als verdachte van een misdrijf geregistreerd. Onder jongvolwassenen was dat 2,0% in dat jaar. Uitgesplitst naar verschillende bevolkingsgroepen zijn de ontwikkelingen in de laatste jaren vergelijkbaar met de algemene trend. Wel is onder jeugdige verdachten met een Marokkaanse herkomst een sterke afname zichtbaar. In 2022 was 26% van de minderjarige verdachte populatie een meisje, onder jongvolwassen verdachten is 15% vrouw.
Jeugdige strafrechtelijke daders en afdoeningen
De aantallen sancties tegen jeugdigen zijn gedaald. Er is wel variatie in de ontwikkelingen. Zo is sprake van een toename van jeugdige strafrechtelijke daders van cyberdelicten, hoewel het absoluut om kleine aantallen gaat. De aantallen strafrechtelijke jeugdige daders van enkele ernstige geweldsdelicten als vermogen met geweld, zware mishandeling en (poging) tot doodslag zijn vanaf 2017/2018 onder minderjarigen licht toegenomen en onder jongvolwassenen stabiel gebleven tot 2022. Hierbij is het de vraag of dit zo blijft gegeven de meest recente signalering van het OM dat in 2022 hierin sprake is van een afname (OM, 2022).
Voor een mogelijke verjonging van de groep jeugdige strafrechtelijke daders zijn geen aanwijzingen gevonden, het omgekeerde lijkt eerder het geval. Daarnaast lijken de zaken van jongeren die in aanraking komen met OM en de rechter vanaf 2018 tot aan 2020 afgaande op de strafdreiging iets ernstiger te worden, maar in het laatste jaar juist minder ernstig. Het is onduidelijk hoe deze trend zich in de jaren erna ontwikkelt. Mogelijke verklaringen voor deze beide signaleringen vragen verdiepend vervolgonderzoek.
Invloed Covid-19-maatregelen
De Covid-19-maatregelen in 2020 en 2021 hebben een dempende werking gehad op de aantallen jongeren die in aanraking zijn gekomen met politie, Halt, OM of de rechters. In hoeverre daar nog een verwacht na-ijleffect van is in 2022 is nog niet bekend en moet verder worden bezien. Door de voorlopigheid van de verdachtencijfers in de meest recente jaren (vanwege o.a. nog op te lossen zaken en achterstanden in de registratiesystemen) en de mogelijke gevolgen van de maatregelen gedurende de pandemie op de (geregistreerde) criminaliteitscijfers, is nog niet te zeggen welke richting de trends van het aantal jeugdige verdachten en strafrechtelijk vervolgden continueert.