Jeugdigen zijn buitenproportioneel veel bij criminaliteit betrokken ten opzichte van andere leeftijdsgroepen. Het is belangrijk om jeugdcriminaliteit gericht aan te pakken. Het WODC heeft veel kennis in huis over jeugdigen die in de criminaliteit terecht zijn gekomen. De Monitor Jeugdcriminaliteit laat periodiek zien welke trends er zijn en hoeveel (en welke) jeugdigen delicten rapporteren of verdachte zijn en hoeveel jongeren zijn veroordeeld. Ook evalueert en monitort het WODC het Adolescentenstrafrecht en is er onderzoek gedaan naar recidive onder jeugdigen.
Monitor Jeugdcriminaliteit
De Monitor Jeugdcriminaliteit (MJC) is een samenwerking tussen het WODC en het Centraal Bureau voor de Statistiek. De doelstelling is een zo breed mogelijk overzicht te geven van de ontwikkelingen in jeugdcriminaliteit, deze in samenhang te bespreken en, zo mogelijk, te verklaren. Om de twee à drie jaar worden de trends in de jeugdcriminaliteit beschreven. Het gaat om jeugdigen in de leeftijd van 12 tot 23 jaar.
De Monitor Jeugdcriminaliteit maakt gebruik van verschillende bronnen: politieregistraties van jeugdige verdachten, veroordelingsregistraties van jeugdige strafrechtelijke daders en internationale bronnen voor de ontwikkelingen in het buitenland. Naast deze bronnen worden ook de ontwikkelingen in zelfrapportage van daderschap onderzocht, gebaseerd op een representatieve steekproef van Nederlandse jongeren in de leeftijd van 10 tot 23 jaar.
In het voorjaar van 2021 is de meest recente MJC ((MJC 2020) gepubliceerd. Daarin is naast ontwikkelingen in aantallen jeugdigen die in aanraking met politie en met justitie zijn geweest ook gerapporteerd over zelfgerapporteerd daderschap tot aan 2020. Verder zijn regionale ontwikkelingen in geregistreerde jeugdcriminaliteit en (veranderingen in) kenmerken van cybercrime op basis van vonnissen bestudeerd. Tot slot is in een synthese een duiding gegeven aan de recente ontwikkelingen in de jeugdcriminaliteit.
Lees de Monitor Jeugdcriminaliteit 2020.
Monitor Jeugdcriminaliteit (2022-2026)
Op verzoek van het ministerie van JenV continueert de MJC in de jaren 2022-2026. Hierin worden de reguliere ontwikkelingen in geregistreerde jeugdcriminaliteit beschreven. De manier om zelfgerapporteerde delinquentie te bepalen wordt geactualiseerd naar een online afname waarbij ook meer aandacht komt voor jongeren die in aanraking zijn gekomen met de politie. Ook wordt verdiepend onderzoek uitgevoerd naar de geografische spreiding van jeugdcriminaliteit in buurten en wijken, wordt nader ingegaan op ontwikkelingen in geweldscriminaliteit en wordt onderzocht welke mogelijkheden focusgroepen onder experts bieden om ontwikkelingen in jeugdcriminaliteit te duiden. De deelonderzoeken worden in de loop van 2023 verwacht. De eerste cyclus van de nieuwe MJC wordt in 2024 afgesloten met een syntheseonderzoek.
Monitoring en evaluatie adolescentenstrafrecht
Het adolescentenstrafrecht is in 2014 in werking getreden en verruimt voor jeugdigen van 16 tot 23 jaar de mogelijkheden om rekening te houden met de ontwikkelingsfase van een jeugdige verdachte.
Bij de toepassing van het adolescentenstrafrecht zijn diverse partijen in de strafrechtketen betrokken. In de adviesfase gaat het om de reclassering, de Raad voor de Kinderbescherming en het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie. Het Openbaar Ministerie kan vervolgens op basis van het advies de toepassing van het jeugdstrafrecht of het volwassenenstrafrecht vorderen. De rechter beslist uiteindelijk en in de tenuitvoerlegging zijn zowel de Dienst Justitiële Inrichtingen als de (jeugd)reclassering van belang voor een goede, op maat gemaakte aanpak.
Het WODC heeft in 2021 een meerjarig onderzoeksprogramma afgerond waarin het adolescentenstrafrecht is geevalueerd.
De evaluatie bestond uit verschillende deelprojecten, waaronder een vroege evaluatie, een kenmerkenonderzoek, een procesevaluatie en een internationale vergelijking en tot slot een effectmeting en een overkoepelende evaluatie van het adolescentenstrafrecht.
In 2021 is het WODC gestart met een onderzoek naar de toepassing van het volwassenenstrafrecht bij 16- en 17-jarigen (artikel 77b Sr.). Het doel van dit onderzoek is het valideren van de registratie van artikel 77b Sr. en inzicht krijgen in de achtergrondkenmerken van daders en de motivering in zaken van 16- en 17-jarigen waarin het volwassenenstrafrecht is toegepast.
Lees hier meer over het adolescentenstrafrecht.
Recidive onder jeugdigen
Uit de tweejaarlijkse recidivemeting onder de vaste dadergroepen die gevolgd worden met de Recidivemonitor van het WODC blijkt dat de recidive onder jeugdige daders een stijgende ontwikkeling laat zien, na jaren van daling. Onder volwassen dadergroepen is sprake van een stabilisatie van de recidive in de laatste jaren.
Opvallend is dat de recidivetrends onder volwassenen de laatste jaren lijken te stabiliseren, maar onder jeugdigen na een jarenlange daling een stijgende ontwikkeling laten zien. Om meer duiding te geven aan de stijging van de recidive onder jeugdige daders zal het WODC onderzoek doen naar specifieke (sub)groepen daders waarbij de stijging in recidive zich voordoet. Wellicht is de stijging van de recidive onder jeugdige daders te wijten aan een bepaald gedeelte van de onderzoeksgroep.