Toelating en opvang

Alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV’s) die asiel aanvragen in Nederland hebben meestal een lange, gevaarlijke reis ondernomen, met het risico op uitbuiting en vermissing. Eén van de waarden van Europa, ook van Nederland, is het beschermen van de rechten van het kind, waarbij alleenstaande minderjarige vreemdelingen een bijzonder kwetsbare groep vormen. Het is daarom van belang meer inzicht te krijgen in de beweegredenen van minderjarigen om hun land van herkomst te verlaten en in hoe en waarom ze in Nederland terechtkomen. Het WODC doet daarnaar onderzoek.

Dit onderzoek is een verdieping van het vooronderzoek van het WODC uit 2023 naar de redenen van de recente piek in het aantal AMV’s dat naar Nederland komt (Kulu-Glasgow & Schans, 2023). Uit dit onderzoek kwamen verschillende redenen naar voren waarom deze jongeren naar Nederland komen, maar wat het relatieve belang van deze redenen onderling is, bleef onduidelijk. Daarnaast bleef het onderbelicht hoe het beslissingsproces verloopt, zowel vóór de migratie als tijdens het migratieproces en wie daar op welk moment bij betrokken waren. Om deze vragen beter te kunnen beantwoorden zal dit vervolgonderzoek worden uitgevoerd onder de jongeren zelf.

Zie de onderzoekdatabank: Nederland als bestemmingsland voor amv

Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) vangt, in samenwerking met de gemeenten en de Veiligheidsregio’s, jaarlijks tienduizenden mensen op die een asielaanvraag hebben ingediend. Een klein deel van deze groep vertoont overlastgevend gedrag op de opvanglocatie of daarbuiten, of is betrokken bij criminaliteit. Dit soort gedrag heeft zijn weerslag op de leefbaarheid op opvanglocaties voor andere bewoners, de werkomstandigheden van COA-medewerkers, de leefbaarheid voor inwoners van gemeenten waar opvanglocaties gevestigd zijn en uiteindelijk ook het draagvlak voor asielopvang in Nederland.
Voor het ontwikkelen van beleid dat erop is gericht om overlast terug te dringen, is gedegen informatie over de aard en schaal van het probleem onontbeerlijk. De incidentenmonitor levert hier een bijdrage aan door cijfermatige overzichten te bieden van incidenten die plaatsvinden op opvanglocaties, verdachtenregistraties onder bewoners, en de afhandeling hiervan door het OM en de Rechtspraak. Met ingang van de editie van 2023 worden ook registraties van incidenten en misdrijven onder bewoners van crisisnoodopvanglocaties (tegenwoordig bekend als tijdelijke gemeentelijke opvanglocaties (tgo's)) gerapporteerd.

Zie de onderzoekdatabank: Incidenten- en misdrijvenoverzicht 2017-2024

In 2024 werden zo’n 106.000 mensen opgevangen door het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). Een klein deel van hen werd door het COA geregistreerd als betrokkene bij een incident of werd verdacht van een misdrijf. De afgelopen jaren heeft het WODC meermaals gerapporteerd over deze cijfers in het jaarlijkse incidenten- en misdrijvenoverzicht. Daarnaast heeft het WODC twee verdiepende studies uitgevoerd om een duidelijker beeld te krijgen van de personen die betrokken zijn bij incidenten en misdrijven. 
Ook dit onderzoek betreft een verdiepende studie, die zich tot doel stelt om te onderzoeken wat het verband is tussen verveling onder bewoners van COA-opvanglocaties en betrokkenheid bij incidenten en verdachtenregistraties onder deze groep. Hierbij wordt gekeken naar zowel ‘harde’ kenmerken van opvanglocaties, zoals bevolkingsdichtheid van en voorzieningen in de gemeente waar de locatie zich bevindt, als een meer subjectieve beoordeling van ‘saaiheid’ van de locatie door COA-medewerkers. Op basis hiervan wordt een ‘saaiheidsindex’ gemaakt die wordt afgezet tegen het aantal incidenten en verdachtenregistraties per locatie. Daarnaast wordt bewoners op een aantal locaties gevraagd naar hun ervaringen van verveling in de asielopvang. Als blijkt dat er een verband is tussen verveling en overlastgevend gedrag onder COA-bewoners, kan hiermee rekening gehouden worden bij het inrichten van opvanglocaties en/of het aanbieden van activiteiten aan bewoners. Het WODC voert dit onderzoek uit in samenwerking met de universiteit van Essex (Verenigd Koninkrijk).

Zie de onderzoekdatabank: Scoping the prevalence and impact of boredom in refugee centres